Wie aan een bouwproject begint, heeft heel wat vergunningen nodig. De verkavelingsvergunning en de omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen ken je zonder twijfel. Wat je misschien niet wist, is dat je in sommige gevallen ook een archeologienota moet toevoegen aan je vergunningsaanvraag.
Om die archeologienota te verkrijgen, moet je een erkende archeoloog aanstellen. Na een archeologisch vooronderzoek bepaalt de archeoloog of er eventueel verder onderzoek moet gebeuren op je terrein.
Wanneer heb je een archeologienota nodig?
Of je verplicht bent om een archeologienota toe te voegen aan je vergunningsaanvraag, hangt af van heel wat verschillende factoren.
- de totale oppervlakte van de betrokken percelen (≥ 3000m² buiten een archeologische zone, ≥ 300m² binnen een archeologische zone)
- de oppervlakte van de geplande bodemingrepen (in bepaalde gevallen wanneer de bodemingreep ≥ 1000m² beslaat)
- de ruimtelijke bestemming van het terrein
- de ligging binnen of buiten een archeologische zone uit de vastgestelde inventaris
- de ligging binnen of buiten een beschermde archeologische site
Ga je verkavelen of bouwen?
De criteria voor wanneer een archeologienota nodig is, verschillen bovendien naargelang de soort omgevingsvergunning.
Wanneer je verplicht bent een archeologienota toe te voegen aan je vergunningsaanvraag, dan stel je een erkende archeoloog aan. Hij of zij zal dan het nodige onderzoek verrichten.
Hoe verloopt het archeologische traject?
Een archeologienota betekent niet per se dat er effectief opgravingen zullen gebeuren.
Er zal dus geen team van archeologen je perceel zomaar komen omwoelen. Archeologen volgen namelijk de Code van Goede Praktijk en het Onroerend-erfgoed-decreet waarin duidelijke regels werden vastgelegd. Archeologen doormaken een heel proces vooraleer ze een eventuele opgraving kunnen aanbevelen.
Wie behandelt de archeologienota?
Na het archeologisch vooronderzoek, stelt de aangestelde archeoloog de archeologienota op. De nota wordt daarna ingediend bij het bevoegde agentschap of eventueel bij de erkende onroerenderfgoedgemeente.
Een onroerenderfgoedgemeente is een gemeente die een eigen beleid heeft uitgebouwd voor archeologisch onderzoek op haar grondgebied. De gemeente neemt in dat geval bepaalde bevoegdheden en taken over van de Vlaamse overheid. Ze buigen zich over:
- akte nemen van archeologienota’s
- toelatingen geven voor archeologisch vooronderzoek met ingreep in de bodem
- overzien van het archeologische vooronderzoek en de archeologische opgravingen
- toelatingen geven voor ingrepen aan beschermde goederen
Wanneer het agentschap of de onroerenderfgoedgemeente de archeologienota ontvangen heeft, zijn er 3 mogelijkheden. De bevoegde dienst kan akte nemen van de archeologienota, geen akte nemen of akte nemen onder voorwaarden.
Het agentschap of de onroerenderfgoedgemeente brengt de bouwheer en de archeoloog binnen een termijn van 15 kalenderdagen op de hoogte van hun beslissing. Gebeurt dat niet binnen dat tijdsbestek, dan staat dat gelijk met een aktename.
Wie betaalt de eventuele opgravingskosten?
In principe moet de bouwheer betalen voor het archeologische onderzoek dat uitgevoerd werd op zijn terrein. Wie de archeologische kosten niet kan doorrekenen, kan een beroep doen op een premie.
Er bestaan twee soorten premies die de kosten van de archeologienota helpen vergoeden. Er is een premie voor onderzoek met ingreep in de bodem en er is er een voor buitensporige opgravingskosten. Afhankelijk van het bouwproject en de opdrachtgever kom je in aanmerking voor een van de premies.
VIDEO: Wat moet je weten over archeologie?
Bekijk hier een filmpje met meer uitleg over het werk van archeologen.
Archeoloog nodig voor je archeologienota? Certiweb vindt een archeoloog in jouw regio.
Veelgestelde vragen over de archeologienota
Wat doet de archeoloog allemaal?
Archeologen starten met een bureauonderzoek. Ze gaan na in welke mate de bouwplannen de bodem zullen verstoren en of de bouwwerken eventuele historische en archeologische overblijfselen kunnen beschadigen.
Wanneer de archeologen verwachten dat er belangrijke vondsten op het terrein gedaan kunnen worden, adviseren ze een vervolgonderzoek op het veld.
Er zijn twee soorten veldonderzoek: een archeologisch onderzoek zonder ingreep in de bodem of een onderzoek met ingreep in de bodem. Wanneer archeologen beslissen om niet of nauwelijks in te grijpen in de bodem, zullen ze een eerder oppervlakkig veldonderzoek uitvoeren. Het gaat dan bijvoorbeeld om een geofysisch onderzoek, veldkartering (een visuele inspectie) of een landschappelijk bodemonderzoek.
Een archeologisch onderzoek met ingreep in de bodem gaat gepaard met boringen, archeologische proefputten en proefsleuven. Er kunnen natuurlijk verschillende archeologische onderzoeken gecombineerd worden.
Wanneer het veldonderzoek afgerond is, brengt de archeoloog je daarvan op de hoogte en kan je met de bouw- of verkavelingswerken starten.
Wanneer worden er archeologische opgravingen gedaan?
Alleen wanneer het veldonderzoek geen antwoord biedt op alle onderzoeksvragen, schakelen de archeologen over op een opgraving.
Wanneer de archeologienota een opgraving voorschrijft, moet je na het verkrijgen van je vergunning een erkende archeoloog aanstellen. De opgraving wordt uitgevoerd vooraleer de bouw- of verkavelingswerken van start gaan. Het is mogelijk dat de archeologische opgraving gefaseerd gebeurt zodat de bouwwerken al deels kunnen starten. Dan moet dat wel zo voorgeschreven worden in de archeologienota.
Wat moet je met de archeologienota doen voor je vergunningsaanvraag?
Wanneer akte genomen is van de archeologienota, voeg je het document bij je aanvraag tot omgevingsvergunning. Je moet de archeologienota dus bezorgen aan de overheid vooraleer een beslissing genomen wordt over de vergunningsaanvraag. De overheid neemt in je omgevingsvergunning een voorwaarde op dat je de maatregelen uit de archeologienota, en de eventuele voorwaarden, moet uitvoeren bij de realisatie van de bouwwerken.
Wanneer je de termijn van 15 dagen niet wil afwachten om de vergunningsaanvraag in te dienen, kan je de archeologienota waarvan nog geen akte genomen is, toevoegen aan de aanvraag. De archeologienota moet dan wel al gemeld zijn bij het agentschap of de erkende onroerenderfgoedgemeente. Eenmaal akte genomen werd, moet je die archeologienota als aanvulling op je aanvraag toevoegen.